تابهحال شده است زمانی که فردی را برای اولین بار میبینید بدون هیچ سابقهی قبلی از او خوشتان بیاید یا متنفر بشوید وندانید که دلیل آن چیست؟ تابهحال برایتان پیشآمده که در جمعی یا در یک مهمانی حرفی زده یا کاری انجام دهید و زمانی که به خانه برمیگردید با خودتان فکر کنید که چرا من آنجا فلان کار را کردم و یا فلان حرف را زدم؟ چه قدر از بودن در کنار دیگران احساس آرامش میکنید و چقدر مسائل مختلفی که ناراحتتان میکند را نادیده میگیرید تا بتوانید دیگران را برای خودتان نگهدارید؟ چقدر از خودتان میگذرید تا نیازهای دیگران را برآورده کنید و چقدر احساس میکنید که از طرف دیگران درک نمیشوید؟انسان موجودی اجتماعی است و در اجتماع بزرگ میشود، در اجتماع خوشحال میشود، در اجتماع نیازهایش برآورده میشود، در اجتماع شکست میخورد و در اجتماع هم میمیرد. تمام زندگی غالب انسانها حول محور روابطشان شکل میگیرد و شاید داشتن روابط بهتر به معنی داشتن زندگی بهتر است. اگر روابطمان درست بشود زندگی بهتری خواهیم داشت و اینجا همانجایی است که طرحواره درمانی وارد عمل میشود.یک طرحواره درمانگر خوب میتواند رفتارهایتان را تحلیل کند، مشکلات را شناسایی کند و آنها را حل کند تا شروع دوبارهای را در زندگی برای شما رقم بزند. اگر میخواهید از این رویکرد بیشتر بدانید لطفاً با ما همراه باشید.
طرحواره چیست؟
کلمهی طرحواره بهطورکلی به معنای ساختار،قالب یا چارچوب تعریف میشود.طرحواره در حوزهی روانشناسی ، بهصورت قالبی در نظر گرفته می شود که بر اساس واقعیت یا تجربه شکل میگیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند.ادراک از فیلتر طرحواره میگذرد و پاسخهای افراد نیز توسط طرحواره جهت پیدا میکنند. اصطلاح طرحواره از قرن بیستم وارد علم روانشناسی شد و اولین روانشناسی که مفهوم طرح واره را مطرح کرد بارتلت بود. در همان سال ها طرح واره درمانی توسط یانگ و همکارانش پایه گذاری شد. طرح واره را می توان به یک فلش مموری تشبیه کرد که داخل این فلش خالی است و با توجه به داده های محیطی درون آن پر می شود و مجموعه ای از اطلاعات، باور ها و اتفاقات فرد در آن ذخیره می شود که فرد وابسته به این اطلاعات عمل می کند.
طرحواره ها 000
- اطلاعاتی خودکار و خارج از حیطهی آگاهی ما هستند
- اطلاعاتی تکرارشونده هستند
- حالت موقعیتی ندارند، فراگیر و همیشگی هستند و تکرار میشوند.
انواع طرحواره
- بریدگی و طرد
- بی اعتمادی و بد رفتاری
- محرومیت هیجانی
- نقص/ شرم
- انزوای اجتماعی/ بیگانگی
- وابستگی/ بی کفایتی
- آسیب پذیری نسبت به بیماری و ضرر
- خود تحول نایافته/ گرفتار
- شکست
- استحقاق/ بزرگ منشی
- خویشتن داری ئ خود انضباطی ناکافی
- اطاعت
- ایثار
- پذیرش جویی/ جلب توجه
- منفی گرایی/ بدبینی
- بازداری هیجانی
- معیار های سرسختانه/ عیب جویی افراطی
- تنبیه
عوامل تاثیر گذار در روند شکل گیری طرح واره
۱- عدم ارضا نیازها: می تواند منجر به شکل گیری طرحواره هایی همچون محرومیت هیجانی و رها شدگی شود.
۲- ارضا بیش از حد نیازها: می تواند منجر به شکل گیری طرحواره هایی همچون وابستگی/ بی کفایتی و استحقاق بزرگ منشی شود.
۳- آسیب دیدن و قربانی شدن: می تواند منجر به تشکیل طرحواره هایی همچون نقص/شرم، بی اعتمادی/بدرفتاری و یا آسیب پذیری نسبت به ضرر شود.
۴- درونی سازی یا همانند سازی با افراد مهم زندگی.
5- خلق و خو کودک
طرحواره درمانی
طرحواره درمانی به عنوان رویکرد درمانی جدید به تلفیق عناصر موجود در درمان شناختی رفتاری(CBT)، روان تحلیل گری، نظریه دلبستگی و
درمان مبتنی بر هیجان میپردازد.
هدف از این رویکرد، درمان اختلالهای شخصیت و سایر مشکلات روانشناختی است که به درمان شناختی رفتاری جواب ندادهاند. این روش به طور ویژه برای درمان اختلال شخصیت، مفید است.
شما در طول طرحواره درمانی با همکاری یک درمانگر به شناخت و اصلاح طرحوارههایتان میپردازید که گاهی اوقات طرحوارههای ناسازگار اولیه نامیده میشوند.
از چه تکنیکهایی در طرحواره درمانی استفاده میشود؟
طرحواره درمانگران میتوانند از چند تکنیک در طول دوره درمان استفاده کنند. برخی از تکنیکها برای برخی از افراد و طرحواره ها بهتر از سایر تکنیکها عمل میکنند. اگر تکنیک خاصی برایتان کارآمد نیست، آنرا با درمانگرتان در میان بگذارید.
رویارویی همدلانه: درمانگرتان طرحوارههای به دست آمده در طول درمان را تأیید میکند و هنگامیکه به اهمیت تغییر پی میبرید؛ با شما همدلی میکند.
باز والدگری حد و مرزدار: با کمک درمانگر و ارائه حس امنیت، دلسوزی و احترام از جانب او، نیازهای هیجانی تأمین نشده در دوران کودکی، برآورده میشوند.
منابع:
یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت؛ و ویشار، مارجوری (۱۹۵۰). طرحواره درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی). مترجمان: حسن حمید پور و زهرا اندوز
گردآورنده: فرناز دانایی
طرحواره درمانگر
روانشناس ، مشاوره زوج و خانواده